مرادی کرمانی: ببخشید که بزرگ نمی‌شوم

در این مراسم فریدون عموزاده خلیلی، ویصل باسچی، معصومه انصاریان و نوش آفرین انصاری از نویسنده سه نسل داستان‌های کودک و نوجوان سخن گفتند.

هوشنگ مرادی کرمانی در مراسم بزرگداشت خود گفت: داستان من، داستان بچه‌ای لاغر‌مردنی است که همه می‌خواهند او بزرگ شود و برای همین انواع و اقسام خوراکی‌ها را در دست او قرار می‌دهند و من ضمن تشکر از تمام کسانی که این آرزو را دارند‌، ببخشید که بزرگ نمی‌شوم.

اگرچه که وضعیت نشر به‌سامان نیست و بسیاری از نویسندگان به سبب نبود چاپ و دیرکرد، با مشکلاتی مواجه‌اند، اما من ازجمله نویسندگانی هستم که خوشبختانه به سبب وجود انتشارات معین با این مسأله برخورد نکرده‌ام؛ مضاف بر اینکه احساس می‌کنم نوشته‌هایم از قدرت کافی جهت جذب مخاطب برخوردارند.

چه خوشحالی بیشتر از اینکه بعد از 50 سال شاهد آن هستم که بچه‌ها همچنان کتاب‌هایم را می‌خوانند و بی‌اغراق آثارم با سه نسل متمادی ارتباط برقرار کرده است. این آرزویی است که هر نویسنده‌ای آن‌را دارد و هیچ حسی بهتر از آن نیست که امروز شاهد آن هستم که تلاش‌هایم نتیجه داده است.

واقعیت اینست که من کار دیگری جز نویسندگی بلد نیستم. این درست مثل آنست که شما از کسی که قدش کوتاه است بپرسید چرا قد شما کوتاه است و از او بخواهید تا قد بلندتری داشته باشد. مضاف بر اینکه من فکر می‌کنم علاوه بر فقر اقتصادی از فقر فرهنگی هم سخن گفته‌ام.

فریدون عمو‌زاده خلیلی با اشاره به ضرورت پژوهش درباره آثار هوشنگ مرادی کرمانی گفت: کرمانی سبک جدیدی را ایجاد کرد. در شرایطی که نه ادعای آن را دارد و نه تلاشی در این زمینه کرده است. اما، مرور آثار او، گویای این است که آثار وی خصوصیاتی دارد که قصه‌های وی را از دیگر آثار جدا می‌کند. من نه این توان و نه این امکان را داشتم که بتوانم برای صحبت‌های امروزم این کارها را انجام بدهم فقط دیشب از طریق روزنامه‌ها مطلع شدم که امروز چنین برنامه‌ای برگزار می‌شود و به‌خاطر دین به استاد و ادبیات کودک از آقای اقبال‌زاده خواستم وقتی را نیز برای صحبت به من اختصاص دهد.

عموزاده خلیلی در بیان ویژگی‌های قصه‌های مرادی کرمانی بیان داشت: در آثار او یک رئالیسم اختصاصی وجود دارد که با مترهای نقد ادبی سنجیده نمی‌شود. از یک سو کارهایش به چخوف پهلو می‌زند. که نوع شوخ‌طبعی‌هایی که در قصه‌هایش وجود دارد بیانگر این موضوع است و در قصه‌های مجید و کارهای اخیرش رگه‌هایی از این بیان طنزآلود مشاهده می‌شود.

با وجود این مرادی کرمانی نه به چخوف و نه به ونه گات که اواخر شوخ‌طبعی‌هایش مطرح شده نگاه نمی‌کند نه اینکه خواننده آثار اینها نیست ولی سبک خاص قصه نویسی او ساده نویسی، صفا و صمیمتش است.

شهرام اقبال زاده سخنگوی انجمن نویسندگان کودک و نوجوان درباره ساده نویسی در آثار هوشنگ مرادی کرمانی گفت: ‌مرادی کرمانی سبک جدیدی از ساده‌نویسی، صمیمی نویسی و در عین حال عمیق نویسی همراه با طنز گزنده در آثارش وجود دارد. من معتقدم مرادی کرمانی بشدت از چخوف تاثیر گرفته ولی هرگز ادای چخوف را در نمی‌آورد. فلوبر می‌گوید سبک یعنی نوع زندگی انسان و مرادی کرمانی از خودش و زندگیش نوشته است.
مرادی کرمانی کمابیش زندگی‌اش زندگی ماکسیم گورکی است چرا که او هم پدر و مادرش را از دست داده و با پدر‌بزرگ و مادربزرگش زندگی کرد با این وجود مرادی کرمانی هرگز از هیچ کدام اینها تقلید نمی‌کند و مرحله به مرحله زندگیش را در آثارش توصیف می‌کند.

 می‌گویند  اولین کسی که معشوق را به گل تشبیه کرد شاعر بود و دومین نفر احمق. تقلید هرگز هنر نیست در فلسفه هم کسی که فلسفه دیگران را تکرار می‌کند فیلسوف نیست و شاید فقط مفسر باشد.

اقبال زاده با اشاره به شخصیت مجید اظهار داشت: مجید بازتابی از شخصیت هوشنگ است که در کودکی هوشنگ را هوشو صدا می‌کردند. بچه‌های شهر امروز با قصه‌های روستایی مرادی کرمانی ارتباط برقرار می‌کنند چرا که او از رنج خودش رنج نسلش و رنج ایرانی‌ها نوشته است.

از نقد اجتماعی بدون شعار نوشته است و در عین حال هرگز بی‌آنکه ادای شهروندان غربی را درآورد او هم شهری شده است.

ویصل باسچی مترجم آثار هوشنگ مرادی کرمانی به زبان انگلیسی درباره آثار او گفت: پیشینه ادبیات مدرن کودک در ترکیه به 160 سال پیش برمی‌گردد در طی سال‌های رشد و بالندگی این ادبیات در ترکیه به نویسندنگان زیادی بر‌می‌خوریم.

وی افزود: تجربه سال‌ها زندگی در ایران و آشنایی با دوستان مرا با مرادی کرمانی و آثارش آشنا کرد همچنین به خاطر فضاهای داستانی که در کوچه می‌گذرد مرا یاد رمان نویس بزرگ ترک یاشار کمال می‌اندازد. مترجم آثار مرادی کرمانی به زبان ترکی اظهار امیدواری کرد که با ترجمه آثار وی گامی در جهت آشنایی کودکان و فرزندان سرزمینش بردارد.

معصومه انصاریان پژوهشگر ادبیات کودک  نیز در ادامه این مراسم گفت: تبعیض جنسی یکی از گرفتاری‌های اصلی جامعه ماست. از این زاویه کتاب‌های کودک و نوجوان و به خصوص کتاب‌های مرادی کرمانی در فرهنگ‌سازی نقش دارد.

وی با اشاره به پژوهش درباره کتاب‌های قصه‌های مجید نخل و ماه شب چهارده گفت:  بی بی در قصه‌های مجید اگر شهرتش به اندازه مجید نباشد کمتر از او نیست می‌بینیم که این شخصیت آدم سنتی است ولی همه دوستش دارند. وقتی عصبانی می‌شود تند و تیز است و وقتی خوشحال است زبان گرم و گیرایی دارد.

انصاریان تصریح کرد: برخلاف بسیاری از زنان خانه‌نشین شخصیت بی‌بی دارای ارج و قرب اجتماعی است و درحالی که زن‌های به سن و سال او نیاز به حمایت دارند بی بی خود حامی و دستگیر است.

این پژوهشگر شخصیت خاور در کتاب خمره را به عنوان نمونه دیگری ذکر و عنوان کرد: معمولا قهرمان داستان‌ها مرد هستند ولی قهرمان خمره زنی را معرفی می‌کند که در فضای بسته روستا می‌تواند یک هویت اجتماعی داشته باشد. او هم دوست داشتنی است و در شرایط خاصی می‌تواند الگوی دختران باشد.

نو‌ش آفرین انصاری نیز درباره موفقیت آثار مرادی کرمانی در سطح بین‌المللی گفت: ترجمه اثر به زبان‌های زنده دنیا،‌ استمرار در نوشتن طی سال‌های زیاد،‌ تجدید چاپ مکرر قصه‌های او،‌ موجود بودن آثارش به شکل کتاب گویا، پژوهش‌های مستقلی که در مورد وی انجام شده، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی بودن، اقتباس از بسیاری از قصه‌هایش در ساخت فیلم‌های سینمایی و تلویزیونی و همچنین شهروند افتخاری برخی شهرهای کشور و برگزاری بزرگداشت‌های مهم در دانشگاه‌ها و توجه وزارت بهداشت به ابعاد روانشناسانه آثارش همگی دلایل شورای کتاب کودک برای معرفی و ارسال پرونده مرادی کرمانی به سوئد است. بیشتر حاضران که از گروه سنی کودک و نوجوان بودند در این مراسم حضور داشتند.